Ubezpieczenia dla startupów: Prowadzenie startupu technologicznego wiąże się z unikalnymi ryzykami. W młodej firmie najcenniejsze zasoby są niematerialne – kod źródłowy, dane użytkowników, know-how czy własność intelektualna. Jednocześnie startupy działają w środowisku dużej niepewności: jeden błąd w oprogramowaniu, wyciek danych czy spór patentowy mogą zagrozić całemu biznesowi. Coraz częściej inwestorzy oraz klienci wymagają od startupów posiadania odpowiednich polis już na wczesnym etapie współpracy – wpisują konkretne wymogi ubezpieczeniowe w term sheetach i umowach. Posiadanie ubezpieczeń jest dziś postrzegane jako element dojrzałości operacyjnej firmy. Sprawdźmy zatem, jakie ubezpieczenia dla startupów technologicznych warto rozważyć w pierwszej kolejności. Poniżej przedstawiamy „pakiet startowy” polis chroniących przed kluczowymi ryzykami: OC zawodowe, ubezpieczenie cyber, ochrona własności intelektualnej oraz ubezpieczenie D&O
Spis treści
Dla startupu IT jedną z najważniejszych polis jest ubezpieczenie odpowiedzialności cywilnej z tytułu prowadzenia działalności i błędów profesjonalnych, potocznie zwane OC zawodowym. Chroni ono przed roszczeniami klientów za straty spowodowane wadliwym wykonaniem usługi lub produktu – np. opóźnieniem we wdrożeniu, błędem w algorytmie czy nieprawidłowym działaniem aplikacji. W branży technologicznej takie sytuacje mogą prowadzić do tzw. czystych strat finansowych po stronie klienta (np. przestój jego biznesu nie wynikający z fizycznej szkody). Zwykłe OC ogólne tego nie pokryje, dlatego potrzebna jest specjalistyczna polisa OC dla firm IT.
Co ważne, polisa OC zawodowej bywa wymagana przez kontrahentów. Coraz więcej korporacji przed podpisaniem umowy wymaga od startupu okazania ważnej polisy OC z określoną sumą gwarancyjną – traktują to jako „bilet wstępu” do współpracy. Brak takiego ubezpieczenia może więc zablokować pozyskanie kluczowego klienta. Dobrze dobrane OC zawodowe zapewnia startupowi spokój w razie pozwu o błędy w usłudze. Przykładowo, jeśli błąd w kodzie unieruchomi system u klienta i spowoduje straty, ubezpieczyciel pokryje uzasadnione roszczenie oraz koszty obrony prawnej. Wiele polis OC IT można rozszerzyć o dodatkowe klauzule pod specyfikę działalności – np. ochronę przed roszczeniami z tytułu naruszenia praw własności intelektualnej czy RODO. Kluczowe jest przeanalizowanie, jakie wyłączenia i limity dotyczą szkód związanych z IP w danej ofercie – u niektórych ubezpieczycieli standardowa polisa może wykluczać odpowiedzialność za naruszenie patentów czy praw autorskich. Dlatego broker ubezpieczeniowy pomoże wybrać OC zawodowe dostosowane do potrzeb startupu (np. software house może potrzebować rozszerzenia o szkody wynikłe z wadliwego oprogramowania, a fintech – klauzuli dotyczącej bezpieczeństwa danych).
Cyberpolisa koncentruje się na ochronie przed skutkami incydentów cybernetycznych. Startupy technologiczne są szczególnie narażone na takie zdarzenia – przetwarzają wrażliwe dane, polegają na infrastrukturze IT i często nie mają jeszcze zabezpieczeń klasy enterprise. Statystyki są alarmujące: aż 44% firm w Polsce poniosło straty finansowe w wyniku cyberataków, a 21% padło ofiarą ransomware. Średni koszt poważnego incydentu cyber sięga setek tysięcy dolarów. Dla rozwijającego się startupu atak hakerski lub wyciek danych może oznaczać utratę płynności, reputacji, a nawet koniec działalności.
Ubezpieczenie cyber zapewnia zarówno ochronę odpowiedzialności cywilnej, jak i pokrycie własnych kosztów firmy związanych z atakiem. Przykładowo, gdy dojdzie do wycieku danych osobowych użytkowników, polisa pokryje roszczenia osób poszkodowanych oraz ewentualne kary administracyjne (np. od UODO za naruszenie RODO). Oprócz tego dobra polisa finansuje reakcję kryzysową – organizuje ekspertów IT i prawników, którzy pomogą opanować sytuację. Standardem jest pokrycie kosztów forensycznych, przywrócenia danych i systemów, działań PR w celu odbudowy reputacji oraz utraconego zysku za okres przestoju. Taka kompleksowa pomoc jest bezcenna, gdy każdy kwadrans niedostępności usługi naraża startup na utratę klientów.
W praktyce cyberubezpieczenie chroni m.in. przed skutkami ataków ransomware, włamań hakerskich, wycieków danych oraz awarii spowodowanych złośliwym działaniem. Im większa baza danych i bardziej złożona infrastruktura startupu, tym wyższe ryzyko takich incydentów – brak doświadczenia w cyberbezpieczeństwie sprawia, że młode firmy są łatwym celem dla cyberprzestępców. Warto dodać, że koszt polisy cyber jest relatywnie niski w porównaniu z potencjalnymi stratami: często składka to promil wartości rocznych obrotów firmy. Dlatego inwestycja w ubezpieczenie od cyberzagrożeń to rozsądny krok, aby zabezpieczyć swój startup przed cyfrowymi katastrofami.
Innowacyjne startupy bazują na unikalnych pomysłach, wynalazkach i markach – to ich przewaga konkurencyjna. Niestety, obszar własności intelektualnej (IP) niesie dwa rodzaje ryzyk: możemy niechcący naruszyć cudze prawa IP albo ktoś może skopiować nasze rozwiązanie. Obie sytuacje mogą skutkować kosztownymi sporami sądowymi. Z mediów znamy liczne przykłady takich spraw: regionalny producent mebli pozywa międzynarodowego giganta za naruszenie wzoru przemysłowego, francuski koncern spożywczy pozywa polską firmę o naruszenie znaku towarowego, konkurujące spółki farmaceutyczne procesują się o pogwałcenie patentu. Startupy technologiczne również są narażone na „wojny patentowe” – zwłaszcza gdy odniosą sukces, mogą stać się celem roszczeń ze strony większych graczy lub tzw. trolli patentowych.
Standardowe polisy biznesowe często nie zapewniają pełnej ochrony w zakresie IP. Ubezpieczyciele świadomie ograniczają odpowiedzialność za naruszenia patentów, praw autorskich czy znaków towarowych w ogólnych warunkach – albo wprost wyłączają takie roszczenia z ochrony. Dlatego dla firm z wysoką ekspozycją na ryzyko IP powstały specjalne produkty: ubezpieczenia własności intelektualnej (Intellectual Property Insurance). Taka polisa to hybryda ochrony Third Party i First Party.
W ramach ochrony Third Party ubezpieczenie IP pokrywa roszczenia osób trzecich z tytułu zarzutu naruszenia ich własności intelektualnej. Gdyby np. konkurent oskarżył startup o skopiowanie zastrzeżonej technologii, polisa finansuje koszty obrony prawnej, obsługi procesu i ewentualne odszkodowanie lub ugodę sądową. Natomiast zakres First Party wyróżnia ten produkt na rynku. Polisa może pokryć koszty dochodzenia własnych praw IP – opłacić prawników i postępowanie sądowe, jeśli to startup padł ofiarą kradzieży patentu czy marki. Co więcej, zapewnia finansowe wsparcie w razie utraty naszego prawa: jeżeli sąd unieważni np. nasz patent, ubezpieczyciel zwróci koszty poniesione na jego rejestrację. Może nawet zrekompensować utracone zyski, jeśli na skutek przegranego sporu startup musi wycofać produkt z rynku.
Tego typu polisa IP wciąż jest nowością, ale zyskuje na znaczeniu w dobie gospodarki opartej na wiedzy. Wdrożenie dedykowanego ubezpieczenia własności intelektualnej warto rozważyć zwłaszcza, gdy działalność startupu opiera się na chronionych rozwiązaniach (np. unikalnych algorytmach, patentach) albo wkracza na pola naszpikowane cudzymi patentami. Koszty sporów patentowych potrafią być zabójcze dla młodej firmy, więc taka ochrona może okazać się zbawienna. Na początek jednak absolutnym minimum jest upewnienie się, że nasza polisa OC zawodowej nie wyklucza roszczeń związanych z IP – broker pomoże sprawdzić i wynegocjować odpowiednie klauzule.
Dynamiczny rozwój startupu oznacza podejmowanie wielu odważnych decyzji biznesowych. Za każdą z nich członkowie zarządu i założyciele ponoszą osobistą odpowiedzialność. Ubezpieczenie D&O (Directors & Officers) chroni osoby pełniące kluczowe funkcje w spółce przed roszczeniami związanymi z zarządzaniem firmą. Taka polisa zabezpiecza prywatny majątek menedżerów – w razie błędnych decyzji, zaniedbań lub naruszenia przepisów, gdy np. firma popadnie w tarapaty finansowe, członkowie zarządu mogą odpowiadać za szkody całym swoim majątkiem osobistym. D&O przejmuje to ryzyko na ubezpieczyciela.
Zakres D&O obejmuje m.in. pokrycie kosztów obrony prawnej, odszkodowań, kar administracyjnych, a nawet kaucji za członków władz. Przykładowo, jeśli niezadowolony inwestor pozwie zarząd za rzekome wprowadzenie w błąd co do wyników finansowych, polisa sfinansuje adwokatów i ewentualne ugody – chroniąc kieszenie founderów. Również były pracownik może oskarżyć prezesa o mobbing, albo syndyk masy upadłościowej zarzucić członkom zarządu zbyt późne zgłoszenie upadłości – w takich sytuacjach D&O także zapewni ochronę. Posiadanie tej polisy daje kadrze zarządzającej komfort podejmowania trudnych decyzji bez obawy o ruinę finansową rodziny.
D&O nie jest już produktem tylko dla korporacji – coraz częściej kupują go małe i średnie firmy, w tym startupy, gdzie właściciel sam pełni funkcję prezesa. Co istotne, fundusze Venture Capital często wymagają posiadania D&O jako warunku inwestycji. Profesjonalni inwestorzy chcą mieć pewność, że spółka zabezpieczyła swoich menedżerów (w tym ich przedstawicieli w radzie nadzorczej) przed ryzykiem prawnym. Dla startupu wykupienie D&O bywa więc nie tylko kwestią bezpieczeństwa, ale i przepustką do pozyskania kapitału. Na szczęście składki na ten rodzaj ubezpieczenia nie są wysokie – podstawową polisę D&O dla startupu można mieć już za kilka tysięcy złotych rocznie, co stanowi ułamek kosztów potencjalnej sprawy sądowej czy wartości inwestycji, którą chroni.
Tworząc innowacyjny biznes, warto zadbać o solidne fundamenty ochronne. Omówione powyżej polisy – OC zawodowe, ubezpieczenie cyber, ochrona własności intelektualnej i ubezpieczenie D&O stanowią pakiet startowy – Ubezpieczenia dla startupów – który zabezpieczy startup technologiczny przed najpoważniejszymi zagrożeniami. Dzięki nim młoda firma uniknie katastrofalnych strat finansowych i wizerunkowych, spełni oczekiwania klientów oraz inwestorów, a założyciele zyskają spokój ducha potrzebny do skalowania biznesu. Oczywiście każdy startup jest inny – dlatego dobór właściwych ubezpieczeń warto skonsultować z doświadczonym brokerem ubezpieczeniowym, który przeanalizuje profil ryzyka i przygotuje optymalny program ochrony. W efekcie ubezpieczenia nie będą tylko kosztem, lecz inwestycją w bezpieczny rozwój firmy, gwarantującą że jedna nieprzewidziana sytuacja nie przekreśli lat ciężkiej pracy nad przełomową technologią.
Najczęściej rekomendowany pakiet obejmuje ubezpieczenie OC zawodowe, ubezpieczenie cybernetyczne, ochronę własności intelektualnej oraz ubezpieczenie D&O. Ten zestaw pokrywa błędy w usługach, incydenty cyber, spory IP i odpowiedzialność władz spółki. Dobrze, żeby program ubezpieczeń spinał wymagania RODO i klauzule umowne klientów enterprise.
Co do zasady kary administracyjne pozostają wyłączone. Dobre polisy pokrywają jednak koszty reakcji, forensics, PR, notyfikacje, koszty obrony prawnej i odszkodowania cywilne. Warto negocjować klauzule rozszerzające w ramach ubezpieczenia cybernetycznego i powiązać je z procedurami bezpieczeństwa.
OC ogólne dotyczy szkód rzeczowych lub osobowych, natomiast OC zawodowe (Professional Indemnity) chroni przed czystymi stratami finansowymi wynikającymi z błędów w usłudze lub oprogramowaniu. Dla software house’ów i SaaS-ów to kluczowa różnica – dlatego warto wybrać ubezpieczenie OC zawodowe z klauzulami IT/IP.
Najczęściej jeszcze przed podpisaniem umowy lub term sheetu – w RFP lub załącznikach pojawia się lista wymaganych polis i minimalnych sum gwarancyjnych. Standard to ważne ubezpieczenie D&O, OC zawodowe i ubezpieczenie cybernetyczne. Brak ochrony potrafi wstrzymać wdrożenie u klienta korporacyjnego.
Dla młodych spółek składki zwykle mieszczą się w kilku–kilkunastu tysiącach złotych rocznie za polisę, w zależności od obrotu, branży i zakresu. Suma gwarancyjna powinna odzwierciedlać wartość kontraktów, wielkość bazy danych, ekspozycję na spory IP i oczekiwania kontrahentów. Dobór odpowiednich limitów najlepiej skonsultować z brokerem ubezpieczeniowym.
